Feline infectious peritonitis : ဒီရောဂါကို ကြားဖူးပါသလား။ အဲဒါကို သင် တစ်ခါမှ မကြားဖူးဘူးဆိုရင် PIF ခေါ်တာကို သင် သိကောင်းသိနိုင်မှာပါ၊ PIF သည် Feline Infectious Peritonitis ၏ အတိုကောက်ဖြစ်ပြီး ကြောင်ပိုင်ရှင်တိုင်း သတိထားရန် လိုအပ်သော အလွန်ရှုပ်ထွေးသောရောဂါဖြစ်သည်။ ဘယ်လိုဖြစ်သွားလဲ ရှာကြည့်လိုက်ပါ။

Feline ကူးစက်တတ်သော peritonitis- ဒီရောဂါက ဘာလဲ

ကြောင်လေးတွေ ကူးစက်တတ်တဲ့ peritonitis ကဘာလဲ ? ၎င်းသည် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်ကြောင့် ဖြစ်ပွားသော အမျိုးသားနှင့် အမျိုးသမီးတို့ကို ထိခိုက်စေနိုင်သော ရောဂါဖြစ်သည်။ ဘရာဇီးတွင် ကုသမှုတစ်ခုရှိနေပြီဖြစ်သော်လည်း၊ ၎င်းကို ထိန်းချုပ်ထားခြင်းမရှိပါ။ ထို့ကြောင့် သေဆုံးနှုန်း မြင့်မားသည်။

ကြောင်များတွင် FIP သည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် ဖြန့်ဖြူးမှုရှိပြီး အသက်အရွယ် သို့မဟုတ် လိင်ကွဲပြားသောတိရစ္ဆာန်များကို ထိခိုက်စေနိုင်သော်လည်း ငယ်ရွယ်သောတိရစ္ဆာန်များနှင့် အသက်ကြီးသောတိရစ္ဆာန်များသည် ဤရောဂါ၏လက်ခဏာလက္ခဏာများကို မကြာခဏပြသလေ့ရှိသည်။

ကူးစက်နိုင်သော peritonitis ဖြစ်စေသော ဗိုင်းရပ်စ်သည် ပတ်ဝန်းကျင်တွင် မတည်ငြိမ်ပါ။ သို့သော်၊ အော်ဂဲနစ်ပစ္စည်း သို့မဟုတ် ခြောက်သွေ့သော မျက်နှာပြင်ပေါ်တွင် ရှိနေသောအခါ၊ အဏုဇီဝပိုးများသည် ခုနစ်ပတ်အထိ ကူးစက်နိုင်သည်။ ရောဂါပိုးရှိသော တိရစ္ဆာန်၏ မစင်များတွင် ဗိုင်းရပ်စ်ကို ဖယ်ရှားခြင်းဖြင့် ကူးစက်ခြင်း ဖြစ်ပေါ်ပါသည်။

Feline ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်သည် လူများကို မထိခိုက်စေပါ

တိရစ္ဆာန်များတွင် ကူးစက်တတ်သော အစာအိမ်ရောင်ခြင်းရှိသလား ? မဟုတ်ဘူး! ရောဂါသည် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်ကြောင့်ဖြစ်သော်ငြားလည်း မကူးစက်နိုင်သလို လူကို ထိခိုက်စေသည့်ရောဂါနှင့်လည်း အတူတူပင်။

ထို့ကြောင့် feline peritonitis သည် zoonosis မဟုတ်ပါ၊ ဆိုလိုသည်မှာ ဤဗိုင်းရပ်စ်သည် အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်မှ လူသို့မကူးစက်ပါ။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင်၊ ၎င်းသည် မနုဿဗေဒ (anthropozoonosis) မဟုတ်ပါ။ လူများသည် ၎င်းကို တိရိစ္ဆာန်များသို့ မကူးစက်ပါ။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်သည် ကြီးမားသောဗိုင်းရပ်စ်မိသားစုတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း မှတ်သားထားရန် အရေးကြီးပါသည်။ ထို့ကြောင့် ကြောင်များနှင့် ကြောင်များသာ ကူးစက်နိုင်သော ကြောင်ပေါက်စ၏ အကြောင်းရင်းမှာ ကြောင်များနှင့် ကြောင်များသာ သက်ရောက်မှုရှိသည်။

Feline infectious peritonitis virus

FIP ၏အကြောင်းရင်းမှာ feline coronavirus ဖြစ်ပြီး၊ မှာကြားထားသော Nidovirales ဖြစ်သည်။ ဤဗိုင်းရပ်စ်များတွင် တစ်ခုတည်းသော သောင်တင်ပြီး ထုပ်ပိုးထားသော RNA ဂျီနိုမ်များရှိသည်။ ဤလက္ခဏာရှိသော အခြားဗိုင်းရပ်စ်များကဲ့သို့ပင် ကြောင်ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်သည် ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့ ပျံ့နှံ့နိုင်စွမ်း ပိုမိုကောင်းမွန်ပါသည်။

၎င်းသည် ဗီဇပစ္စည်း၏ နျူကလီးအိုတိုက်အစီအစဥ်ပြောင်းလဲမှု) ၏ ဗီဇပြောင်းလဲမှုကို ခံစားရနိုင်ခြေ ပိုများသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ feline ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်တွင်၊ ဗိုင်းရပ်စ်အမှုန်အမွှားများ၏ဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာပရိုတိန်းများထဲမှတစ်ခုဖြစ်သည့် "S" (spike) ပရိုတိန်းကိုကုဒ်ဝှက်သောဗီဇများတွင်ဗီဇပြောင်းလဲမှုများကိုဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။

ဤမျိုးရိုးဗီဇပြောင်းလဲမှုသည် ရောဂါကြီးထွားမှုနှင့် တိုက်ရိုက်သက်ဆိုင်သည်ဟု ယူဆပါသည်။ သို့သော်လည်း ဤဗီဇပြောင်းလဲမှုမှသာလျှင် ပိုမိုကြီးမားသော ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးအတွက် တာဝန်ရှိသည်ဟု သို့မဟုတ် ကြောင်များတွင် ကူးစက်တတ်သော အစာအိမ်တွင်းရောင်ခြင်း၏ ဆေးခန်းလက္ခဏာများ ပေါ်ပေါက်လာစေရန် လွှမ်းမိုးနိုင်သည့် အခြားသော အကြောင်းအချက်များ ရှိနေပါက အတိအကျ မပြောနိုင်သေးပါ။

ဗီဇပြောင်းလဲခြင်း x ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု

ကြောင်များတွင် FIP ဗိုင်းရပ်စ်၏ လုပ်ဆောင်ချက် အပြုသဘောဆောင်တဲ့ တိရစ္ဆာန်အားလုံးမှာ လက်တွေ့လက္ခဏာတွေ မပြနိုင်တာကြောင့် အနည်းငယ် ရှုပ်ထွေးနိုင်ပါတယ်။ ထိုအချိန်တွင် နိမိတ်လက္ခဏာများ ပေါ်ပေါက်လာသူများသည် သေဆုံးရတတ်သည်။ ဘာကြောင့်ဖြစ်တာလဲ။ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော ရှင်းလင်းချက်မှာ ဗိုင်းရပ်စ်၏ ဗီဇပြောင်းလဲမှုတွင် အကျုံးဝင်ပါသည်။

နားလည်လွယ်စေရန်အတွက် ကြောင်နှစ်ကောင်ရှိပြီး ကြောင်နှစ်ကောင်စလုံးမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်ကူးစက်ခံထားရကြောင်း စိတ်ကူးကြည့်ပါ။ သို့သော် ၎င်းတို့အနက်မှ တစ်ဦးသာ ရောဂါဖြစ်ပွားပြီး သေဆုံးခဲ့သည်။

ရောဂါကိုတင်ပြသောကြောင်၏ coronavirus သည်ကျွန်ုပ်တို့ဖော်ပြခဲ့သောပရိုတိန်း၏မျိုးရိုးဗီဇဖြစ်သော "S" ၏ဗီဇပြောင်းလဲမှုကိုခံစားခဲ့ရခြင်းကြောင့်၎င်းဖြစ်ရသည်။ ယင်းကြောင့် ဗိုင်းရပ်စ်၏ဖွဲ့စည်းပုံအား ပြောင်းလဲစေခဲ့ပြီး အကျိုးဆက်အနေဖြင့် ၎င်းသည် ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းရှိ အခြားဆဲလ်များကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်နိုင်ခဲ့သည်။

ဗီဇပြောင်းခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့် အရေးကြီးသနည်း။

ဒီလို ဗီဇပြောင်းလဲခြင်းကို ခံစားရပြီး ဘာကြောင့် ရောဂါဖြစ်ရတာလဲ သိချင်နေမှာ မဟုတ်လား။ လေ့လာမှုများအရ ဤမျိုးရိုးဗီဇပြောင်းလဲမှုဖြစ်ပေါ်ပြီးနောက်၊ ဗိုင်းရပ်စ်သည် macrophages (ကိုယ်ခန္ဓာကာကွယ်ရေးဆဲလ်များ) နှင့် enterocytes (အူအတွင်းရှိဆဲလ်များ) တွင် ထပ်တူပွားနိုင်စွမ်းရှိလာကြောင်း လေ့လာမှုများကဖော်ပြသည်။

ဤနည်းအားဖြင့်၊ ၎င်းသည် တိရိစ္ဆာန်သက်ရှိများမှတဆင့် “ပျံ့နှံ့” လာပြီး အစာအိမ်နှင့် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းစနစ်၏ဆဲလ်များအတွက် tropism ပါ၀င်သောကြောင့်၊ ၎င်းသည် ဆေးခန်းလက္ခဏာများ စတင်ဖြစ်ပေါ်လာသည်။

Macrophage (တိရိစ္ဆာန်၏ကိုယ်ခန္ဓာမှထုတ်လုပ်သောကာကွယ်ရေးဆဲလ်) သည်ကူးစက်ခံရသောကြောင့်၊ အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်၏ကိုယ်ခန္ဓာမှတဆင့်ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်ရန်ပိုမိုလွယ်ကူကြောင်းဖော်ပြခြင်းမဟုတ်ပါ။ ပြီးနောက်ရှိသမျှတို့, ဤဆဲလ်သည် မတူညီသော ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါများနှင့် တစ်ရှူးများတွင် ရှိနေသည်။

ထို့ကြောင့်၊ ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော ဗီဇပြောင်းလဲမှုများသည် တိရစ္ဆာန်၏ခန္ဓာကိုယ်၏ ခုခံအားတုံ့ပြန်မှုများ (ခုခံကာကွယ်မှု) နှင့် ဆက်စပ်နေသည့်အတွက် ကူးစက်နိုင်သော peritonitis ၏ လက်တွေ့လက္ခဏာများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် တာဝန်ရှိကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့ ကောက်ချက်ချနိုင်ပါသည်။

ဤသည်မှာ ဥပမာတွင်သုံးသော ကြောင်နှစ်ကောင်အနက်မှ တစ်ကောင်သာ ဖျားသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဗိုင်းရပ်စ်၏မျိုးရိုးဗီဇပြောင်းလဲမှုသည် ၎င်းတွင်သာ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်၊ ဆိုလိုသည်မှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်၏ “S” ပရိုတင်းကို ထိုတိရစ္ဆာန်တွင်သာ သဘာဝအတိုင်း ပြုပြင်ထားသည်။

feline ကူးစက်တတ်သော peritonitis ကြီးထွားမှု

ဆေးခန်းလက္ခဏာများ စတင်သောအခါ၊ ပိုင်ရှင်ကပင် ရောဂါကို သတိမထားမိနိုင်ပါ။ အခြေအနေက ပျော့ပြီး ကြောင်က အဖျားရှိတယ်။ သို့သော်၊ ရောဂါတိုးလာသောအခါ၊ feline ကူးစက်တတ်သော peritonitis သည် ပိုင်ရှင်မှ သတိပြုမိနိုင်သည့် လက္ခဏာများ ဖြစ်သည်-

• effusive FIP (စိုစွတ်သော)၊
• ရှုပ်ထွေးမှုမရှိသော (ခြောက်သွေ့သော) PIF။

ရှုပ်ထွေးသော FIP တွင်၊ တိရစ္ဆာန်၏သွေးကြောများသည် ရောင်ရမ်းမှုဖြစ်စဉ်ကို ခံစားရသည့်ပုံစံဖြင့် ရောဂါကြီးထွားလာသည်။ ယင်း၏ရလဒ်မှာ သွေးကြောများကို ပျက်စီးစေပြီး ရင်ဘတ်နှင့် ဝမ်းဗိုက်အတွင်း အရည်များစုပုံလာကာ ထုထည်တိုးလာခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် အဖျားသည် များသောအားဖြင့် ပြင်းထန်လေ့ရှိပြီး တိရစ္ဆာန်များသည် ပဋိဇီဝဆေးကို မတုံ့ပြန်ကြပါ။

ခြောက်သွေ့သော သို့မဟုတ် ရှုပ်ထွေးမှုမရှိသော FIP တွင်၊ ရောင်ရမ်းသော granulomas များဖွဲ့စည်းခြင်းကြောင့် ရင်ခေါင်းနှင့် ဝမ်းဗိုက်အင်္ဂါများသည် လုပ်ငန်းဆောင်တာများ ဆုံးရှုံးသွားပါသည်။ ယေဘုယျအနေဖြင့်,တိရိစ္ဆာန်သည် ကောင်းစွာ အစာမစားဘဲ ဆံပင်ကျွတ်ကြောင်း အုပ်ထိန်းသူက တိုင်ကြားသည်။

ခြောက်သွေ့သော FIP တွင်၊ ကြောင်များတွင် အသားဝါခြင်းဖြစ်လေ့ရှိပြီး မျက်ခွံပေါ်တွင် အလွယ်တကူမြင်နိုင်ပြီး၊ အချို့အခြေအနေများတွင် နှာခေါင်း သို့မဟုတ် မျက်လုံးတို့တွင်လည်း ဖြစ်တတ်သည်။

အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်တွင် feline ကူးစက်တတ်သော peritonitis ၏လက်တွေ့လက္ခဏာများ

အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်တွင် feline ကူးစက်တတ်သော peritonitis ရှိကြောင်း ဘယ်အချိန်မှာ သံသယရှိရမလဲ။ FIP ဒဏ်ခံရသော အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်တွင် ကွဲပြားသော ဆေးခန်းများတွင် လက္ခဏာများ ရှိနေသောကြောင့် ၎င်းကို သိရှိရခြင်းမှာ အနည်းငယ် ရှုပ်ထွေးနိုင်သည်။ ၎င်းတို့အနက်မှ ကျူရှင်ဆရာသည်-

• အဖျားရှိနိုင်သည်ကို သတိပြုမိပေမည်။
• မောပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊
• ဝမ်းဗိုက်ထုထည် တိုးလာခြင်း၊
• ကိုယ်အလေးချိန်ကျခြင်း၊
• စိတ်မနာခြင်း၊
• ကြမ်းတမ်းပြီး မွဲခြောက်သောအင်္ကျီ၊
• အသားဝါခြင်း၊
• ထိခိုက်မိသော ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါများနှင့် ပတ်သက်သော ပြောင်းလဲမှုအမျိုးမျိုး၊
• အာရုံကြောဆိုင်ရာ လက္ခဏာများ ၊ ပိုမိုပြင်းထန်သော ကိစ္စများတွင်။

FIP ၏ရောဂါရှာဖွေခြင်း

တိရစ္ဆာန်သည် မတူညီသောလက်တွေ့လက္ခဏာများပြသသောကြောင့် FIP ၏ရောဂါရှာဖွေခြင်းသည်ခက်ခဲပါသည်။ ထို့ကြောင့်၊ တိရစ္ဆာန်၏ရာဇဝင်ကိုမေးမြန်းခြင်းနှင့် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာစစ်ဆေးမှုများလုပ်ဆောင်ခြင်းအပြင်၊ အထူးကုသည် နောက်ထပ်စစ်ဆေးမှုများဖြစ်သည့်-

• serological tests၊
• သွေး အပြည့်အစုံ၊
• စုပ်ယူမှု စုဆောင်းခြင်းနှင့် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်း၊
• ဝမ်းဗိုက် အာထရာဆောင်း၊
• အသားစယူစစ်ဆေးခြင်း။

feline ကူးစက်နိုင်သော peritonitis ကုသမှု

ဘရာဇီးတွင်၊ feline infectious peritonitis တွင် ကုသမှု ရှိသည်။ ဒီတော့ တိရစ္ဆာန်သူ့အား တည်ငြိမ်စေရန်အတွက် လိုအပ်သောဆေးဝါးများကို လက်ခံရရှိမည်ဖြစ်သည်။ အရည်ကုထုံး၊ အာဟာရပံ့ပိုးမှု၊ ရင်ခေါင်း (thoracentesis) နှင့် ဝမ်းဗိုက်အရည် (abdominocentesis) အရည်များကို ဖယ်ရှားနိုင်သည်။

သို့သော် feline ကူးစက်တတ်သော peritonitis အတွက် ပျောက်ဆေးရှိပါသလား။ တိရိစ္ဆာန်ကို ကုသရန် သုံးနိုင်သော တစ်ခုတည်းသော ဆေးသည် မကြာသေးမီက ဘရာဇီးတွင် တရားမဝင်သေးပါ။

အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်ကို FIP မှကာကွယ်ရန် ကာကွယ်ဆေးရှိပါသလား။

ကာကွယ်ဆေးတစ်ခုရှိသော်လည်း ၎င်း၏ထိရောက်မှုမှာ အတန်ငယ်ဆန့်ကျင်နေသောကြောင့် ၎င်း၏အသုံးပြုမှုကို တိရစ္ဆာန်ဆေးကုဆရာဝန်များက အကြံပြုလေ့မရှိပါ။ ထို့ကြောင့် PIF ထိန်းချုပ်မှုသည် ခက်ခဲလာသည်။

အကယ်၍ အိမ်တွင် အိမ်မွေးတိရိစ္ဆာန် တစ်ကောင်ထက်ပို၍ ထိခိုက်မိပါက လူနာအား သီးခြားခွဲထားရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်ပါသည်။ ထို့အပြင်၊ ကုတင်များ၊ ဇလုံများ၊ အမှိုက်ပုံး စသည်တို့နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ကို သန့်ရှင်း ပိုးသတ်ရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်ပါသည်။

လူတွင် အိမ်မွေးတိရိစ္ဆာန်တစ်ကောင်သာရှိပြီး FIP ကြောင့် အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်သေဆုံးသောအခါ၊ မွေးစားခြင်းအသစ်အကြောင်း မစဉ်းစားမီ ပတ်ဝန်းကျင် ပိုးသတ်ဆေးအပြင် သီးသန့်ခွဲထားရန် အကြံပြုထားသည်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်ကူးစက်ခံထားရသောအမျိုးသမီးတွင် ကိုယ်ဝန်ရှိနေပါက၊ တိရစ္ဆာန်များကို မိခင်မှ စောစီးစွာဖယ်ရှားပြီး နို့အတုတိုက်ကျွေးရန် အကြံပြုအပ်ပါသည်။ ကြောင်လေးမှာ ဘယ်ကာကွယ်ဆေးတွေ ထိုးရမလဲ သိလား။ ရှာပါ !